TÜİK’İN GSYH İSTATİSTİKLERİNDE YAPTIĞI DEĞİŞİKLİKLER VE SONUÇLARI

Kaynak: TİSK

TÜİK 12 Aralık 2016 tarihinde yeniden hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) verilerini ve bu çalışmayla ilgili yöntemsel açıklamaları kamuoyuna sundu. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin 2014 yılında tamamladıkları ESA-2010 uygulamasının Türkiye’ye uyarlanması olan çalışma neticesinde Türkiye ekonomisine ilişkin temel büyüklüklerle önemli değişiklikler yapıldı. 

Bu değişiklikle, yeni serideki verilerin 2015’den önceki yıllara ve çeyrek dönemlere ait verilerle bağlantısı koptu.

Baz yılı ise 2009 olarak değiştirildi. Bu tercih, 2009’un kriz yılı olması ve TÜİK’in geçmişe dönük olarak çeyrek dönemlere ait verileri, ayrıca 2016 yılına ilişkin eski seriye göre oluşturulmuş bilgileri yayınlamamış olması nedeniyle dikkat çekiyor.   

Yeni uygulamayla sabit fiyatlarla hesaplama esası terk edilerek, zincirleme hacim endeksi yoluyla fiyat artışlarından arındırma ve reel gelişmeleri izleme esası benimsendi. 

TÜİK’in yaptığı açıklamaya göre, kapsam bakımından; 

• “Ar-Ge ve silah sistemleri harcamaları” yatırım harcamalarına dâhil edildi.
• SGK, BDDK, mali istatistikler, dış ticaret istatistikleri gibi verilerin GSYH hesaplarıyla uyumlaştırılması sağlandı.
• İşgücü, bütçe, yaşam koşulları, arz kullanım vs. anketlerinin sonuçları hesaplara yansıtıldı. Dolaylı ölçülen mali aracılık hizmetlerinin hesaplama yöntemi değişti.
• 2015 yılı GSYH düzeyi cari fiyatlarla 1 trilyon 953 milyar TL’den %19,7 artışla 2 trilyon 338 milyar TL’ye çıktı. 2015 yılı GSYH düzeyi cari dolar fiyatlarıyla 720 milyar dolardan %19,5 artışla 861 milyar dolara çıktı.
• 2015 yılı kişi başına GSYH düzeyi 1757 dolar artarak 9 bin 257 dolardan 11 bin 14 dolara yükseldi. Ancak bu değer, 2014 yılındaki 12 bin 112 dolara göre %9,1 gerileme ifade ediyor. 2013 yılındaki gerileme de %2,9 olduğundan, 2013’deki 12 bin 480 dolara göre iki yıllık toplam azalış oranı %11,8.
• 2015 yılı büyüme hızı %4’ten %6,1’e yükseldi. İşsizlik oranının %8,4’ten %9’a çıktığı 2013 yılındaki büyüme hızının %4,2’den %8,5’e yükselmesi dikkat çekici oldu.
• Ekonominin 2013-2015 dönemindeki (son 3 yıldaki) ortalama büyüme hızı %3,7’den %6,5’e yükseldi. Türkiye’nin büyüme hızı neredeyse dünya büyüme şampiyonları Çin ve Hindistan’a yetişti.
• 2016 yılı 1.Çeyrek büyümesi %4,7’den %4,5’e inerken, 2.Çeyrek büyümesi %3,1’den %4,5’e çıktı. Çeyrekte ekonomi %1,8 küçüldü. 2016’nın ilk 3 Çeyrekteki toplam büyüme hızı açıklanmadı.
• 2016’nın ilk 9 ayında dolar cinsinden GSYH % 1,8 oranında küçüldü.
• 2016’nın ilk 6 ayında artan hane halkı tüketimi 3.Çeyrekte %3,2 azaldı.
• Çeyrekte yıllık bazda yatırımlar %0,6 azaldı, kamu tüketimi %23,8 arttı. İhracat %7 azalırken, ithalat %4,3 arttı.
• Üretimdeki sektörel ağırlıklar da değiştirildi; imalat sanayiinin ve inşaatın ağırlıkları artırıldı.
• Yapılan revizyon ekonomideki tasarruf oranını artırdı. Bu oran 2015 yılı itibariyle %15,5’ten %24,8’e yükseldi.
• Keza, sabit sermaye yatırımlarının GSYH içindeki payı (2015) %20,4’ten %30’a çıktı.
• Özel tüketimin payı %69,1’den %60’a; kamu tüketiminin payı %15,7’den %14’e indi. Cari açık oranı %-4,5’ten %-3,8’e geriledi.
• Ücretlerin (toplam işgücü ödemelerinin) milli gelirdeki payı geçen yılın aynı döneminde %31,4 iken, bu oran 2016’nın 3.Çeyreğinde %36,1’e yükseldi. İşgücü ve net vergi ödemeleri düşüldükten sonra işletmeye kalan pay ise %53,3’den %47,4’e indi.