KİPLAS’ta İlk Vizyon Çalışmaları

KİPLAS VİZYON ÇALIŞMALARI

Vizyonda İlk Adımlar

KİPLAS’ın vizyon arayışı çalışmalarındaki ilk adım aidat rejimi hakkında rapor hazırlanmasıdır. 1994 yılında Yönetim Kurulu Danışmanı Av. Zühal Baydur tarafından hazırlanan bu rapor yeni üyeler kazanılması ve yeni gelir kaynaklarının araştırılması konularıyla da zenginleştirilerek yönetim kuruluna sunulmuştur.

Raporda dikkati çeken en önemli görüş,  gelir elde edilebilecek hizmet alanlarının genişletilerek daha çok sayıda işletmeye ulaşılması gerekliliği doğrultusundadır. Bu görüşe bağlı olarak; sendikanın bir hizmet bürosu olarak üye olmayan işverenlere de talep edilmesi halinde rutin hizmetlerinin götürülmesi olanaklarının araştırılması önerilmiştir.

İlerleyen süreçte dünyadaki gelişmelere paralel olarak, işveren sendikacılığının daha radikal ve ekonomik problemlere duyarlı hale getirilmesi gerekliliği karşısında, neler yapılabileceği sorusuna cevap aramak için üye işyerlerine bir anket çalışması gönderilmiştir.

Bu çalışmalar sonucunda başlayan çabaların kapsamı genişlemiş,  güçlü geniş tabanlı ve çağdaş işveren sendikacılığı için arayışlar halini almıştır. Bu arayış 20 Ekim 1994 tarihinde Dr. Metin Eriş, Tuğrul Kutadgobilik, Erdoğan Çiçekçi, Oktay Aytuğ ve Can Paker’den oluşan KİPLAS Vizyon Arayışları Komisyonu ile somutlaşmıştır.

Komitenin çalışmaları sonucunda hazırlanan vizyon raporunda şu öneriler ortaya çıkmıştır:

• Toplu iş sözleşmesi ve endüstriyel ilişkiler konularına yeni esneklikler getirilmelidir.
• İşkolunda yer alan işyerleri, sektörel temelde organize edilmelidir.
• Eğitim ve enformasyon hizmetleri verilmelidir.
• Devlet ve AB ilişkilerinde özel temsil sağlanmalı ve danışmanlık hizmeti verilmelidir.

Tüm bu komisyon raporları ve çalışmalar sonucunda KİPLAS için öngörülen yeni yapılanma ve vizyon hedefi şekillenmiştir. Buna göre KİPLAS, bugüne kadar yürüttüğü ve temel fonksiyonu olan toplu sözleşme yapma görevini yeniden ele alacak ve mevcut koşullar içerisinde yeni politikalar üretecektir. Bunun yanı sıra o güne değin çoğunlukla meslek kuruluşları tarafından yürütülen ve işkolunun güncel ekonomik ihtiyaçlarına yönelik olan danışmanlık ve temsil hizmetleri genişletilerek sunulacaktır.

Bu hizmetteki hedeflerden biri de o dönemde henüz şekillenmeye başlamış ancak süreç içinde etkisini hissettirecek Gümrük Birliği çalışmalarının getireceği yükümlülüklerin ve uyum sorunlarının en aza indirilmesidir.

Yeni oluşumun en büyük çalışmalarından biri de sürdürülebilir kalkınmanın en önemli unsurlarından biri olan çevre konusunda çok daha etkin ve faydacı faaliyetler için bir birim kurulması olmuştur. Önceleri dışarıdan hizmet alma yoluyla verilmesi düşünülen bu hizmetler daha sonra KİPLAS içinde istihdam edilen uzman personel vasıtasıyla çok daha verimli şekilde yürütülmeye başlanmıştır.

Yeni vizyonun en önemli faaliyetlerinden biri de hiç şüphesiz işkolunda kurulu diğer dernek ve kuruluşlarla işbirliği öngörerek çok daha geniş tabanlı bir temsil gücü elde edilmesi hedefi olmuştur.

Vizyon arayışlarının en somut ifadelerini Refik Baydur’un 1994 Yılında KİPLAS kitabının kapanış yazısında görebiliriz. Baydur yazısında şöyle demiştir:

“Önümüzdeki (2000’li) yıllar Bilgi Çağı’dır. Artık ne işveren ne de işçi vardır. Yöneten ve iş alan yan yanadır. Türkiye’de sendikalarımız bu değişime uyamamıştır. Artık klasik sendikacılık, yerini bilgi ve eğitim sendikacılığına; toplumsal dayatma yerini birlikte başarma eylemine terk edecektir.

Türkiye dünyada hızla oluşan bu evrensel gelişimin dışında kalamaz. Çok yakında gerçekleşecek Gümrük Birliği ve Türkiye AT bütünleşmesi, tüm bu tedbirlerin bu günden alınmasına bağlıdır. Bütün bunlar Türkiye’mizde bir gerçeği açıkça önümüze koymaktadır. Çalışanlar ve çalıştıranlar memleket yararları ve işletmenin gerekleri ile adil paylaşımda birleşmezse, bu gemi yara alacak ve hepimiz bu tehlikenin ortasında acı gerçekle karşı karşıya kalacağız.

Bu darboğazı, işçi ve işveren kuruluşları asgari müştereklerde buluşarak ve elbirliğiyle aşabiliriz.”

Yeni vizyon oluşturma çalışmalarının hayata geçirilmesi için gereken tüzük değişikliği çalışmaları Yönetim Kurulu Müşaviri Av. Zühal Baydur Başkanlığında Av. Saadet Ceylan’la birlikte hazırlanan rapor doğrultusunda 10 Haziran 1995 yılında yapılan 17. Genel Kurul Toplantısında ele alınmış ve tüzük değişikliğine gidilmiştir. Yapılan tüzük değişikliğiyle KİPLAS’ın hizmet alanının genişletilmesi ve işkolunda kurulu dernek temsilcilerinin de danışma organı içinde yer alması karar altına alınmıştır.

KİPLAS vizyonu ana hatlarıyla İngiltere’de faaliyet gösteren en büyük İşveren teşkilatlanmalarından biri olan The Confederation of British Industry’s (CBI) modelinden esinlenmiştir. Vizyon Komisyonunda görev alan Tuğrul Kutadgobilik 17. Genel Kurul toplantısında konuyu şöyle ifade etmiştir:

Şimdiye kadar endüstri ilişkileri konusunda yardım eden bir kuruluşken, bundan sonra ekonomik ve diğer sosyal konularda sanki o şirketin ortağıymışız gibi o şirketin geleceğini ve gelişmesini düşünen bir partner olmak hedefini güdüyoruz. Bu model İngilizlerin CBI dedikleri bir modeldir ki hem işveren teşkilatıdır hem de sanayi odasıdır, ticaret odasıdır ve de araştırma merkezidir.

Aynı toplantıda Kimya Sanayicileri Derneği (KSD) Başkanı Alber Bilen, projenin aynı işi yapmaya çalışan birden fazla kuruluşun varlığının sakınca doğurabileceğine ilişkin fikrini beyan etmiştir. Bu konuya ilişkin olarak Prof. Dr. Metin Kutal,  “işveren sendikalarının da klasik fonksiyonlarının dışında işlevlere sahip olabileceği” yönündeki görüşleriyle söz konusu endişelerin yersiz olduğunu ifade etmiştir.

Bu gelişmeler ışığında en önemli hedef olarak Gümrük Birliğine (GB) uyum sürecinin mümkün olabilecek en uygun şekilde gerçekleşebilmesi için yapılacak işlemler belirlenmiştir. Buna göre işkolunda yer alan dernek, vakıf ve birliklerle temas kurularak işbirliğine gidilmesi ve GB katılım sürecinde Türk Kimya Sanayiinin Avrupa’ya karşı tek çatı altında temsilinin gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.

Bu doğrultuda Avrupa İşveren teşkilatlarının yapısı ve vizyona yaklaşımları ile Türkiye’nin Gümrük Birliği’nden hangi aşamada etkilenebileceği hususunda özellikle İspanya, Portekiz ve Yunanistan örnekleri dikkate alınarak bir rapor hazırlanması kararlaştırılmıştır.

Hazırlanan rapor 6 Haziran 1996 yılındaki toplantıda ele alınmıştır. Avrupa işveren teşkilatlarının yapısı hakkında detaylı bir çalışmayı içeren rapora göre küreselleşme olgusu ile birlikte yapıların değişime uğradığı tespit edilmiştir. Rapor, Avrupa’da işveren örgütlerinin ya toplu sözleşme fonksiyonu, ya ticari, ekonomik ve sosyal fonksiyonu ya da her iki fonksiyonu da içerir şekilde üç türde yapılandıklarını ortaya koymuştur.

Rapora göre KİPLAS da tıpkı Avrupa’daki eğilimler gibi toplu sözleşme sendikacılığı görüntüsünü terk etme yolunu seçmektedir. Bütün bu istekler, KİPLAS hizmetlerini çeşitlendirerek toplu sözleşme sendikacılığı ile ekonomik-ticari ve sosyal fonksiyonları bir arada götüren Avrupa’da da son yıllarda yayılan yeni işveren sendika görüntüsünü vermektedir.